Marie-Antoinette Gerçekten “Pasta Yiyin” Dedi mi?

“Bırakın pasta yesinler” Fransız Devrimi sırasında Fransa kraliçesi olan Marie-Antoinette’e atfedilen en ünlü sözdür . Hikayeye göre, kraliçenin açlıktan ölen köylü tebaasının ekmekleri olmadığı söylendiğinde verdiği tepkidir. Pasta ekmekten daha pahalı olduğu için, bu anekdot Marie-Antoinette’in sıradan insanların koşullarına ve günlük yaşamlarına karşı duyarsızlığının bir örneği olarak gösterilmiştir. Peki, bu sözleri gerçekten hiç söyledi mi? Muhtemelen hayır.

Öncelikle, Marie-Antoinette’in söylediği varsayılan orijinal Fransızca cümle -“Qu’ils mangent de la brioche ”- tam olarak “Bırakın kek yesinler” şeklinde çevrilmiyor. Aslında, “Bırakın brioche yesinler” şeklinde çevriliyor. Elbette, brioche yumurta ve tereyağıyla yapılan zengin bir ekmek olduğu için, neredeyse kek kadar lüks olduğu için, hikayenin ana fikrini gerçekten değiştirmiyor. Ancak kraliçe, İngilizce konuşanların sıklıkla hayal ettiği türden bir tatlıdan bahsetmiyor olurdu.

Daha da önemlisi, Marie-Antoinette’in “Qu’ils mangent de la brioche” veya buna benzer bir şey söylediğine dair kesinlikle hiçbir tarihsel kanıt yoktur. Peki bu alıntı nereden geldi ve Marie-Antoinette ile nasıl ilişkilendirildi?

Öyle oldu ki, folklor bilginleri dünyanın diğer bölgelerinde de benzer hikayeler buldular, ancak detaylar bir versiyondan diğerine farklılık gösteriyor. Örneğin, 16. yüzyılda Almanya’da toplanan bir hikayede, bir soylu kadın aç fakirlerin neden sadece Krosem (tatlı bir ekmek) yemediğini merak ediyor. Esasen, ayrıcalıklarından habersiz yöneticiler veya aristokratların hikayeleri popüler ve yaygın efsanelerdir.

Belirli bir ifade olan “Qu’ils mangent de la brioche” ifadesini ilk kez basan kişi Fransız filozof Jean-Jacques Rousseau olabilir. Rousseau’nun İtiraflar’ının VI. Kitabında (yaklaşık 1767’de yazılmıştır), hikayenin bir versiyonunu aktarır ve alıntıyı “büyük bir prensese” atfeder. Marie-Antoinette o zamanlar bir prenses olmasına rağmen, hala bir çocuktu, bu yüzden Rousseau’nun aklında olan prensesin o olması pek olası değildir.

Rousseau’nun yazıları devrimcilere ilham verdiğinden, bazen bu alıntıyı aldıkları, yanlış bir şekilde Marie-Antoinette’e atfettikleri ve monarşiye karşı muhalefeti uyandırmanın bir yolu olarak propaganda olarak yaydıkları varsayılmıştır. Ancak, çağdaş araştırmacılar bu tür iddialara şüpheyle yaklaşmaktadır, çünkü devrimciler tarafından yayınlanan gazetelerde, broşürlerde ve diğer materyallerde alıntıya dair hiçbir kanıt bulamamışlardır.

Şaşırtıcı bir şekilde, alıntıyı kraliçeyle ilişkilendiren bilinen en eski kaynak Fransız Devrimi’nden 50 yıldan fazla bir süre sonra yayınlanmıştır. Les Guêpes dergisinin 1843 sayısında , Fransız yazar Jean-Baptiste Alphonse Karr alıntıyı “1760 tarihli bir kitapta” bulduğunu bildirmiştir ve bunun Marie-Antoinette hakkındaki söylentinin yanlış olduğunu kanıtladığını söylemiştir. Söylenti mi? Çoğumuz gibi, muhtemelen sadece duyduğu bir şeyi tekrarlıyordu.